Wat een energieke en open vrouw, denk ik tijdens de intake met Claudia. Dat haar werk haar op dit moment veel energie kost en dat ze onzeker is wanneer ze in gesprek gaat met collega’s had ik niet verwacht.
Samen gaan we aan de slag om het ‘lek’ helder te krijgen, zodat Claudia ’s avonds nog energie over heeft voor haar man en twee peuterdochters.
‘Ik ben net met een complex project gestart,’ licht ze toe. Daarbij werkt ze samen met twee oudere, zeer ervaren collega’s. Hoewel ze mondig genoeg is valt ze tijdens de meetings vaak stil. ‘Alsof ik mezelf niet ben. Ik voel me heel klein en onzeker worden. Daar ga ik vervolgens over piekeren, want stel dat ze straks zeggen dat ze niks aan me hebben?’
Teleurstelling
We gaan in op haar jeugd. Claudia vertelt dat ze als oudste van drie het gevoel had steeds het goede voorbeeld te moeten geven. Haar vader was vrij autoritair en stimuleerde haar harder te werken.
Dat ervoer ze destijds als positief, want als ze die 9 haalde op school kreeg ze volop complimenten. Faalde ze, dan wist ze dat hij teleurgesteld in haar was. Ik vertel Claudia over de Ouder-Volwassene-Kind-rollen die we vaak onbewust aannemen in het contact met anderen.
De ‘Volwassene’ is de neutrale rol waarin je op gelijkwaardige voet communiceert met andere volwassenen. In de praktijk nemen we echter vaak een van de Ouder- of Kindrollen aan, ingegeven door patronen uit ons verleden. Die rol kan effectief zijn, maar ook ineffectief, afhankelijk van de situatie waarin we ons bevinden. ‘Welke rol neem je aan?’ vraag ik. Claudia slikt en zegt zacht: ‘Ik denk dat ik dat wel weet. Ik ga het even op me laten inwerken.’
Onderdanig gedrag in de Kind-rol
‘Confronterend hoor,’ zegt Claudia lachend bij ons volgende gesprek. Dan serieus: ‘Ik herkende meteen de Kind-rol die ik aannam bij mijn senior collega’s. Ik maak mezelf letterlijk kleiner en vertoon een soort onderdanig gedrag.’
Ik knik: de niet-effectieve rol van het Aangepaste Kind. ‘Ik ben weer dat kleine meisje van vroeger, dat er alles aan doet om geliefd te zijn. Ik wil veel liever de rol van het Natuurlijke Kind: spontaan en nieuwsgierig. Daarop hebben ze me uitgekozen, vermoed ik,’ lacht ze breeduit.
Behalve herkenning voelt Claudia ook opluchting dat ze begrijpt wat er gebeurt. Ze neemt – zoals iedereen – onbewust verschillende rollen aan bij verschillende mensen. Op zich niet erg, maar het helpt haar hier niet: ze raakt geblokkeerd, gaat piekeren en ziet steeds meer op tegen meetings.
Ik geef Claudia een oefening die haar helpt om zich zekerder te voelen tegenover haar senior collega’s. De komende weken mag ze voorafgaand aan elke spannende meeting tegen zichzelf zeggen: ‘Ik ben oké, jij bent oké.’
Met deze oefening en het inzicht over de verschillende rollen die ze kan aannemen, leert ze zichzelf dat ze niet minder is dan haar collega’s: ze neemt de Volwassene-rol aan. Vanuit daar kan ze haar Natuurlijke Kind-rol aannemen, waarbij ze creatief en leergierig is. De rol die haar geen energie kost.
Groeien in kracht
Een paar weken later laat Claudia zien wat ze steeds na afloop van haar meetings heeft opgeschreven. Soms ebde het gevoel dat ze ‘oké’ was al snel weg, bijvoorbeeld wanneer de anderen met allerlei ideeën kwamen en ze ging twijfelen aan haar eigen creativiteit.
Het lukte haar dan niet een negatieve gedachtestroom te voorkomen en voor ze het wist verviel ze in haar onzekere, stille Aangepaste Kind-rol. Maar er waren ook momenten waarop ze besloot de sprong te wagen en een idee te opperen, een grapje te maken of een vraag te stellen. En elke keer dat daar goed op werd gereageerd, voelde ze zich sterker worden.
Langzaamaan kosten de meetings Claudia minder energie, en steeds vaker loopt ze lachend en kletsend een overleg uit. Haar man merkte op dat ze minder piekert, beter slaapt en meer energie voor de kinderen heeft.
Het lek is grotendeels gedicht, al is het handig dat Claudia blijft observeren of ze niet geleidelijk weer in haar oude patroon vervalt. Maar daar heb ik alle vertrouwen in.
Hester de Kreek begeleidt mensen in hun persoonlijke en professionele ontwikkeling. Vind ook een coach die bij je past via coachfinder.nl
Gedrag herkennen
‘Heb je regelmatig het gevoel dat je in bepaalde situaties “niet jezelf bent”? Dan kan het zijn dat je onbewust in een rol zit die leidt tot ineffectief gedrag,’ zegt carrièrecoach Hester de Kreek.
‘Vaak ontstaat zo’n rol door patronen uit de jeugd. Een goed begin is om met een bewustwordingsoefening te onderzoeken wat er gebeurt in zulke situaties.’ Dat kan door na afloop, bijvoorbeeld van een werkoverleg, een aantal dingen te noteren:
- Wat triggerde mijn ineffectieve gedrag? (bijvoorbeeld: collega X kwam met een origineel idee)
- Wat voelde ik? (minderwaardig, geïrriteerd)
- Wat deed ik waardoor mijn gedrag ineffectief was? (m’n mond houden, er fel tegenin gaan)
- Wat had ik anders kunnen doen? (een vraag stellen, rustig mijn mening geven)
Een coach kan vervolgens helpen om met de Ouder-Volwassene-Kind-rollen uit het zogeheten Transactionele Analyse-model oude patronen en ineffectief gedrag verder te onderzoeken en eventueel te veranderen.
