Merk je dat je relaties aangaat en daarbij je partner wegduwt? Of in een vorige relatie twijfelt of de gevoelens oprecht zijn? Dit kan een teken zijn van bindingsangst. Voor lang niet iedereen is het gemakkelijk een duurzame liefdesrelatie op te bouwen. Bijna 50 procent van de mensen heeft moeite met het aangaan van zo’n intieme verbinding. Dat kan verschillende oorzaken hebben, zoals dat iemand simpelweg niet bij je past, maar ook bindingsangst en verlatingsangst komen veel voor.
Wanneer je in je vroege jeugd hebt geleerd dat liefde onberekenbaar is en afwijzing, wantrouwen of pijn betekent, kan het zijn dat je later onbewust partners uitkiest die dat patroon bevestigen. Dat is tenslotte wat je al kent en – hoe gek dat ook klinkt – het is vertrouwd.
Niet alleen zo’n moeilijke jeugd, maar ook slechte ervaringen uit een vorige relatie kunnen ertoe leiden dat toekomstige relaties gedoemd lijken om te mislukken. Je bent dan, zoals we dat noemen, onveilig gehecht. Dat zou de oorzaak kunnen zijn van het feit dat je relatie telkens op de klippen loopt.
Wat gebeurt er bij onveilige hechting?
Wanneer we ons kwetsbaar, bedreigd of onveilig voelen in onze relatie, schieten we in zo’n stressvolle situatie vaak onbewust in een vechten, vluchten of bevriezen-modus.
Wanneer dat gebeurt, neemt je primaire brein het over. Dat geeft een signaal aan je lijf dat er groot gevaar dreigt, net als toen we in de oertijd snel moesten handelen wanneer we oog in oog met een tijger stonden. Het voelt als overleven! Als reactie op gevaar sluit de een zich volledig af, wordt koud en afstandelijk en doet alsof het allemaal niets kan schelen. De ander wordt juist heel boos, gaat schreeuwen, maakt verwijten of wordt agressief. Alles om maar een reactie te krijgen.
Deze twee reacties zijn vormen van onveilige hechting: vermijdend en (verlatings)angstig. Daarnaast is er nog de combinatie van die twee. En er is de veilige hechtingsstijl.
Een voorbeeld in praktijk
Als mijn partner om twaalf uur thuis zou zijn en er om twee uur nog steeds niet is, raak ik erg van streek en word ik kwaad. Zo krijgen we steeds vaker ruzie en dat leidt ertoe dat ik gedumpt word en weer geen vaste relatie heb. Dat maakt mij erg onzeker.
De hechtingstheorie van Bowlby
Na de ontdekking van de hechtingstheorie in de jaren zestig van de vorige eeuw is daar nog veel meer onderzoek naar gedaan. Nu herkennen we de onderstaande kenmerken van de 4 verschillende hechtingsstijlen:
- Veilige hechting, waarbij mensen zich op hun gemak voelen met intimiteit in liefdesrelaties. Ze zijn warm en liefdevol. Een veilig gehechte partner is betrouwbaar, beschikbaar, stelt zich emotioneel open en is betrokken.
- Hannah Cuppen schreef het boek ‘Liefdesbang’ over het overwinnen van verlatingsangst. Mensen met verlatingsangst hebben buitensporig veel behoefte aan aandacht en intimiteit. Maar wanneer ze van streek zijn, kunnen ze slecht getroost of gekalmeerd worden. Ze zullen eerder hun partner aanvallen, schreeuwen, aandacht opeisen, erop staan hun punt te maken of dreigen.
- Bindingsangst symptomen komen op verschillende manieren tot uiting. Je kunt bindingsangst herkennen aan de onderstaande kenmerken:
– Als je partner bindingsangst heeft, is zij/hij bang dat haar/zijn vrijheid verdwijnt;
– zij hebben moeite met het uiten van intieme gevoelens en het tonen van warmte in de relatie zelf;
– sluiten zich af en trekken zich terug bij problemen;
– sussen de partner zodat die zich niet kan uiten;
– schieten in oplossingsmodus;
– bagatelliseren de zorgen van de partner;
– weigeren simpelweg iets te bespreken en worden defensief.
- Daarnaast bestaat er dus nog een gedesoriënteerde hechtingsstijl. Daarin wisselen bindingsangst en verlatingsangst, aantrekken en afstoten, elkaar af.
Bindingsangst herkennen
Onder onveilige hechting zit een dieperliggende angst, die door die reacties alleen maar wordt bevestigd en versterkt. Waar veilig gehechte stellen verbinding met elkaar zoeken wanneer ze zich onzeker, in de war of gedeprimeerd voelen, hebben onveilig gehechte mensen moeite met vertrouwen; zij zullen eerder aanvallen of zich terugtrekken.
Van buitenaf lijkt het alsof het de persoon met bindingsangst allemaal koud laat, maar ook deze persoon wil niets liever dan verbinding ervaren.
Het is moeilijk om bij je partner bindingsangst te herkennen. Van buitenaf lijkt het alsof het de persoon met bindingsangst allemaal koud laat, maar ook deze persoon wil niets liever dan verbinding ervaren. Net zoals degene met verlatingsangst weet hij of zij alleen niet goed de weg terug naar de ander.
Aantrekken en afstoten
Mensen met bindingsangst en verlatingsangst zoeken elkaar vaak op in relaties. Dit houdt deze duivelse dans in stand. Natuurlijk gebeurt het ook dat iemand met bindingsangst of verlatingsangst een relatie aangaat met een veilig gehecht persoon. Het slechte nieuws is dat deze partner last kan krijgen van bindingsangst of verlatingsangst in een relatie met een onveilig gehecht persoon; het goede nieuws is dat veilige hechting andersom ook besmettelijk is en de onveilig gehechte persoon hiervan kan leren hoe een gezonde relatie eruit ziet.
Zolang we niet werken aan onze onveilige hechting, zal dit patroon zich bij iedere nieuwe liefde herhalen. Hoe doorbreek je deze vicieuze cirkel van aantrekken en afstoten?
In 6 stappen naar een liefdevolle relatie
1. Leer eerlijk kijken naar de oorzaken van je relatieproblemen.
Word je bewust van wat jouw hechtingsstijl is. Heb je de neiging tot terugtrekken, neig je eerder naar aanvallen en heel kritisch zijn, of is het juist heel makkelijk voor je om andere mensen te vertrouwen? Kijk ook eens naar wat je zo aantrekt in mensen die zich moeilijk kunnen binden.
2. Herken de cyclus waarin je verzeild raakt met je partner(s) wanneer je overstuur bent
Welke angst zit er onder je reactie? Wat zijn jouw behoeften, wat die van de ander en in hoeverre komen die behoeften overeen? Je zou je cyclus zelfs een naam kunnen geven, zodat je er met meer afstand naar kunt kijken wanneer hij weer opduikt.
3. Leer beter praten over je gevoelens
De meeste mensen blijken slechts drie emoties te kunnen benoemen: blij, verdrietig en boos. Zonde, want er zijn vele tientallen woorden voor emoties (schaamte-onderzoeker Brené Brown noemt er al 87 in haar boek Atlas of the Heart). Juist door woorden aan emoties te verbinden, ontdek je de gelaagdheid ervan. Zo vind je nieuwe manieren om jezelf en de ander in een nieuwe relatie beter te leren kennen en begrijpen.
4. Ontdek de kracht van kwetsbaarheid
Zonder je kwetsbaar op te durven stellen is er geen ruimte voor vertrouwen en diepgaande verbinding. Relaties hebben verbinding nodig om te kunnen overleven.
5. Leer de ander accepteren zoals hij of zij is
Je kunt de ander nooit veranderen. Wel kun je de manier veranderen waarop je hier zelf mee omgaat. Daardoor zul je minder stress en meer tevredenheid in je relatie ervaren. De ene relatie is de ander niet.
6. Zoek actief naar verbinding
Beoefen verbinding door te reageren wanneer de ander toenadering zoekt, hoe klein die handreiking ook lijkt. Zorg dat je in verbinding met elkaar blijft, ook gedurende de dag. Doe dat op een manier waarop de ander zich niet verplicht, maar wel gewaardeerd voelt.
Praten over je gevoelens en angsten
Bij het voorbeeld van de partner die te laat thuiskomt, kun je zo in de stress schieten dat je juist veel gaat appen of bellen waar diegene blijft (misschien zelfs met hoofdletters) en bij thuiskomst juist heel boos bent en blijft, of dat je alleen gedag zegt, dan wegloopt en ontkent dat je iets dwarszit.
Veilige verbinding houdt in dat je één appje zou sturen om te vragen of alles goed gaat, bij thuiskomst kunt uiten dat je erg bezorgd was (omdat je veel om diegene geeft), ruimte kunt geven voor de uitleg van de ander, misschien afspraken kunt maken voor een volgende keer en gerustgesteld kan worden door de aanwezigheid en het begrip van je partner.
Zo communiceer je de kwetsbare emoties die eronder zitten, kan je partner ook toenadering zoeken en is er ruimte voor nog meer verbinding.
Samen aan de slag
Herken je de bindingsangst symptomen? Of herken je kenmerken van de verschillende hechtingsstijlen? Wil je graag verder onderzoeken wat de oorzaak is van jouw bindingsangst of verlatingsangst en heb je vooral ook de wens om een liefdevolle toegewijde relatie te hebben? Misschien kan een coach jou verder helpen. Je bent welkom voor een gratis en vrijblijvend kennismakingsgesprek met mij of een van de andere coaches van Coachfinder.
