Laten we eerst eens kijken naar de symptomen van een burn-out en een bore-out. Deze zijn vrijwel hetzelfde. Namelijk meer dan het afgelopen half jaar vermoeid zijn, slecht slapen, minder presteren, concentratiestoornis, geheugenstoornis en emotioneel uitgeput zijn klachten die veel voorkomen.
Welke oorzaken komen we zoal tegen bij een burn-out onder jongeren?
Het gaat hier met name om de eisen die de jongere aan zichzelf stelt en de eisen uit de omgeving (school, vrienden en ouders) waaraan hij/zij moet voldoen. Tel daarbij op de werklast van de studie, de stage of van bijbaantjes.
Een jongere die bijvoorbeeld in de opvoeding heeft meegekregen dat hij/zij voor het resultaat moet gaan, zal dit waarschijnlijk ook van zichzelf eisen en dan op alle vlakken. In dit geval laten vader en moeder dit ook thuis zien. Deze jongere weet dus niet anders dan dat de prestatie vereist is en de kans is groot dat hij/zij deze eis ook aan zichzelf stelt als het gaat om studie/stage of bijbaan. Zonder tussentijdse wijzigingen loopt hij/zij dan hierop stuk zodra hij/zij burn-out raakt.
Kijk bijvoorbeeld naar Henk en Theo. Zij doen samen een Managementopleiding en werken samen op zondag als vakkenvuller bij een supermarkt. De supermarkt sluit om 18.00 uur. Om 17.30 uur komen ze allebei met een nieuwe container met goederen de winkel in. Henk gaat gewoon aan de slag en wijst klanten de weg. Theo gaat als een gek aan het werk en stuurt klanten door, omdat hij geen tijd voor hun heeft. Hij probeert de container leeg te maken. Een vaste klant zegt tegen Henk, zo, zo dit krijg je niet voor 18.00 uur af en hij zegt ach, morgen is er weer een dag. Ondertussen werkt Theo zich een slag in de rondte en krijgt ook niet alles af.
Ook het meedoen op sociale media en de druk vanuit vrienden speelt een rol. De jongere voelt zich vaak verplicht om aan alle sociale activiteiten mee te doen om maar niet buiten de boot te vallen. Denk daarbij ook aan het sociaal verplicht te zijn om bepaalde merkkleding te kopen en een bijbaantje te nemen om zelf ook een scooter te kunnen kopen. Het niet kunnen voldoen aan een ideaalplaatje levert onze jongere negatieve emoties op, waardoor hij/zij harder gaat lopen om toch maar te kunnen presteren. Eenmaal vermoeid en volledig opgebrand vallen de prestaties meer en meer tegen.
De oorzaken bij een bore-out liggen anders
Hier zie je dat de jongere vooral last heeft van verveling of vervreemding. Niets is interessant en hij/zij kan zich terugtrekken uit het sociale verkeer. Vaak weet hij/zij ook niet welke studie hij/zij moet kiezen. De klachten hier zijn vergelijkbaar met de symptomen van een burn-out maar ook met depressie. Dit laatste hebben we gezien tijdens corona. Er was toen een toename van jongeren met depressieve gevoelens, die hun leven als zinloos ervoeren en ook was er een toename van zelfmoord onder jongeren.
Bij vervreemding of verveling ligt een bore-out gemakkelijk op de loer. Kijk even naar Agnes. Zij is 17 jaar en zit op het vmbo. Haar zus volgt een studie psychologie aan de universiteit. Haar ouders zijn altijd trots geweest op haar zus. Agnes haalt lage cijfers, hoe goed ze ook haar best doet. Zij vindt school niets aan. Zij verveelt zich en is gedemotiveerd omdat ze de hele tijd moet horen hoe geweldig haar zus is, Na een paar jaar raakt zij verveeld en gedemotiveerd, omdat zij nou eenmaal slecht presteert. Agnes raakt bore-out.
Op dit moment geven de meeste scholen zelf begeleiding bij een burn-out of bore-out van hun leerlingen. Met als positief resultaat dat de leerlingen ook daadwerkelijk uit hun burn-out of bore-out komen. Daarentegen is er bij een groot deel van de scholen nu nog geen aandacht voor klassikale preventie of om ouders te informeren. Daar valt nog veel winst te behalen.
Wat te doen?
Er ligt een belangrijke rol weg gelegd voor scholen. Zij kunnen bijvoorbeeld door middel van informatiebijeenkomsten jongeren en hun ouders inzicht geven in de oorzaken en symptomen van burn-out/bore-out. Als de jongere daar last van heeft zal de jongere onder de loep moeten nemen hoe hij/zij het leven wil invullen om zonder teveel spanning of teveel verveling door het leven te gaan.
Sommige ouders snappen een burn-out of een bore-out niet omdat zij zelf ook aan zichzelf hoge eisen opleggen. Een onafhankelijke begeleider of docent kan hierin een grote rol spelen. Door gebruik te maken van een begeleider die verstand heeft van burn-out/bore-out en de jongere kan helpen bij het maken van keuzes en het stellen van realistische haalbare doelen, waarbij natuurlijk ook aandacht is voor inspanning en ontspanning is het mogelijk om weer goed terug te keren. Tijdens deze begeleiding moet de jongere zeker ook zicht krijgen in de oorzaken en symptomen van zijn/haar klachten en leren hoe hij/zij hiermee om kan gaan om zelfstandig een terugval te voorkomen. Daar heeft ie dan zijn verdere leven wat aan.
Geschreven door Irma Wolf, psychosociaal therapeute
